نویسنده: ناهید بوستانی
هنر اعتراضی اثری خلاقانه است که توسط کنشگران و جنبش های اجتماعی تولید می شود و به مکتب, سبک، تفکر و یا سیستم سیاسی و حاکمیتی که آن را بر حق نمی داند یا به رسمیت نمی شناسد اعتراض میکند.
این اعتراض می تواند جنبه ی انتقاد داشته باشد و در برخی موارد به شعارهایی تبدیل شود. هنر معترض احساسات مخاطبان خود را بر می انگیزد و ممکن است شرایط تنش را افزایش داده و فرصت های جدیدی برای اختلاف نظر ایجاد کند و در امتداد به انقلاب بینجامد.
هنر ظرفیت قدرتمندی برای بیان دیدگاه ها دارد. هر چند همیشه تاکید می شود هنرمند فیلسوف یا معلم اخلاق نیست, اما با ابزار و ارتباطاتی که دارد, می تواند ذره بین بر مشکلات بگذارد و حرف مردم را سریع تر منعکس کند, گاهی هنر تفسیر پذیر است و گاه تند و مستقیم. در طول تاریخ اغلب هنرمندان در برابر نا برابری ها واکنش نشان داده اند و هنرشان را در دفاع از افراد بی صدا و حاشیه رانده شده به کار بسته اند.
هنر اعتراضی یک وسیله ی ارتباطی است که توسط بخش ها و گروه های اجتماعی و یا دولتی برای اطلاع رسانی و متقاعد کردن شهروندان استفاده می شود. هنر اعتراض به برانگیختن احساسات در مخاطبان کمک می کند و از آنجایی که هنر, بر خلاف سایر اشکال مخالف, منابع مالی کمی را مصرف می کند, گروه ها و احزاب با توانایی مالی کمتر می توانند بیشتر به هنر نمایش و هنر خیابانی به عنوان یک تاکتیک مقرون به صرفه تکیه کنند.
هنر اعتراض به عنوان یک ابزار مهم برای شکل دهی آگاهی اجتماعی, ایجاد شبکه ها, عملکرد در دسترس و مقرون به صرفه عمل می کند. جنبش های اجتماعی آثاری مانند علائم, بنرها, پوسترها و سایر موارد چاپی مورد استفاده برای انتقال یک علت یا پیام خاص تولید می کند.
اغلب, چنین هنری به عنوان بخشی از تظاهرات یا اقدام نافرمانی مدنی محسوب می شود. این آثار معمولا زودگذر هستند و قابلیت حمل و دور ریختن دارد و غالبا مولف ندارد و متعلق به شخص خاصی نیست. نماد های مختلف صلح و مشت برافراشته دو نمونه هستند که مالکیت دموکراتیک این نشانه ها را برجسته می کنند.
هنر اعتراضی همچنین شامل (اما نه محدود به) اجرا, اینستالیشن, گرافیتی و هنر خیابانی است و از مرز ژانرها و رسانه ها عبور می کند و حتی گاهی از هنرهای تجسمی نیز پیشرو تر عمل می کند. برخی از هنرهای اعتراضی با همراهی هنرمندان آموزش دیده و حرفه ای, دانش گسترده ای از هنر را به مخاطب عرضه می کند. هنرمندان معترض اغلب از موسسات دنیای هنر و سیستم گالری های تجاری دوری می کند تا به مخاطبان بیشتری دست یابند. علاوه بر این هنر اعتراض به یک منطقه و یا کشور محدود نمی شود, بلکه به روشی است که در سراسر جهان استفاده می شود.
با توجه به خفقان مطلقه در ایران و اجازه نداشتن هیچ گونه تجمع اعتراضی و جرم انگاری هر گونه نوشتار اعتراضی بر علیه جریان های موجود , یکی از بهترین گزینه های مقاومت و اعتراض روی آوردن به هنر اعتراضی به ویژه هنر محیطی است. با تجزیه و تحلیل هر شهر در ایران می توان به نقاط مثبتی برای نشان دادن نمادهای اعتراضی پی برد. بگذارید به تهران نگاهی بیندازیم پایتخت ایران و یکی از کلان شهرهای جهان با جمعیتی فراتر از ١٢ میلیون نفر, یکی از ویژگی های اصلی این کلان شهر ترافیک های سنگین روزانه است شهری که تقریبا در تمامی ساعات شبانه روز زنده و پر جنب و جوش است و مردی که باید هر روزه ساعتهای متمادی با ترافیک دست و پنجه نرم کنند و اما بزرگ ترین گزینه های تبلیغاتی و نمایش در تهران را می توان بیلبوردهای پل های هوایی در تهران دانست پل هایی که با تعداد بسیار بالا بر بزرگترین اتوبان های کشور قد علم کرده اند و تقریبا یکی از بیننده ترین رسانه های تبلیغاتی این شهر به شمار می آیند می توان هرگونه هنر گونه هنر اعتراضی را هزینه بر روی این غول های تبلیغاتی مانور داد.
گزینه ی بعدی پارک های پر رفت و آمد تهران است که معمولا مکان هایی برای تفرج و سیاست به حساب می آیند برخی از پارک های تهران محل رفت و آمد اشخاص خاصی از طبقه خاص می باشد که به دلیل وجود ساختمان هایی با مضمون های متفاوت می باشد به عنوان مثال موزه ی هنرهای معاصر واقع در پارک لاله, ساختمان تاثر شهر واقع در پارک شهر باغ موزه هنرمندان و در پارک ایرانشهر و … این پارک ها به دلیل پر بیننده بودن گزینه های بسیار خوبی برای سوژه گزینی و طرح ریزی هنر اعتراضی می باشند.
از موارد دیگر در تهران می توان به دیوارهای طول و دراز محصور کننده برخی ادارات نام برد که معمولا محل های پر ازدحام و پر رفت و آم هستند که جایگاه مناسبی برای دیوار نگاره های اعتراضی می باشند.
همانطور که ذکر شد اگر دقیق و با هوشیاری بتوان ویژگی های هر شهر را بررسی کرد به نتایج خوبی برای گزینه ی هنر اعتراضی در قالب هنر محیطی دست یافت. یکی دیگر از گزینه های بسیار قابل قبول و تاثیرگذار در این مقوله را می توان تبلیغات مجازی دانست و با توجه به اینکه اینستاگرام یک اپ بسیار محبوب در جامعه ایران است و تقریبا می توان گفت که جمعیت قابل توجهی هر روزه از اینستاگرام به عنوان یک رسانه بازدید می کنند.
در این زمینه باید بسیار هوشیارانه عمل کرد و از طرح های ساده و موتیف برای ماندگاری بیشتر در ذهن بیننده استفاده کرد بنرهای مجازی هر چه حال و هوای پوستری تر داشته باشند حاوی انتقال پیام بیشتری هستند. استفاده از تصویرسازی های سنتی و قهرمان سازی افراد شجاع و مبارز در رسانه می تواند تاثیر بسیاری در ماندگاری مبارزه ایجاد می کنند.
باید نتیجه گرفت بی شک هنر اعتراضی در رسانه می تواند قویترین اطلاع رسانی خبری در سطح جهانی باشد و مکملی برای شجاعت هنر محیطی در فضای خفقان ایران باشد ما میتوانیم مقصود و منظور هنر اعتراضی محیطی را با قرار دادن در رسانه های مجازی تکامل بخشید .
Comments
comments
