گوڵوەنی به گونهای سربند و روسریِ زنان منطقه زاگرس (لور لەک وکورد کە دارای ریشە و تاریخ مشترک) با قدمت سه هزار ساله می گویند که ریشهی آن به زنان کاسیت (اجداد ملت لور) میرسد
این پوشش، پارچهای ابریشمی است که روی آن بته جقه و نقوش اسلیمی چاپ شده و در شناخته شدهترین شکل آن این نقوش با رنگهای سفید، قرمز و سبز بر زمینه مشکی نقش بسته است و به عنوان سربند استفاده میشود.
گڵوەنی را بیشتر زنان این مناطق در هنگام مراسم شادی استفاده میکنند.
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و بهطور کلی گفته میشود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان مادها در لباس مردان و زنان استفاده میشد.
«بر اساس بیان مورخانی چون هرودت ریشه گوڵوەنی به دوره مادها برمیگردد. براساس شواهد و نوشتههای تاریخی، گوڵوەنی از اجزای لباسهای ملی است.
دیاکونوف روسی نیز همچنین در کتاب تاریخ ماد، گوڵوەنی را پوششی برای زنان و مردان توصیف میکند. وجود گوڵوەنی به دور سر در نقش برجستههای تاریخی گواه این موضوع است.
در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان گوڵوەنی بر سر دارند. در سالنامههای آشوریان نیز میبینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامیها و مادها از این سربند یاد میشود و در میان نقش برجستههای به جامانده این سربند به وضوح دیده میشود.” در حفاری گورستان سه هزار ساله بابا جیلان (باباجان) در غرب شهرستان دلفان انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعههای امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.
این نماد یکی از قدیمیترین نمادها در لورستان بهشمار میآید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان میدهد. همچنین چندین نمونه مفرغهای دیگر در لرستان به دست آمده است که تصاویر مرد و همچنین زن را با گوڵوەنی و دستار نشان میدهد و بیشتر مورخان در توصیفهایشان از پوشش ااین مناطق به این دستار یا همان گەڵوەنی اشاره واضح و مشخص داشتهاند. در دورههای متاخر نیز کاربرد گوڵوەنی شکل رایجتری پیدا میکند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکسهای گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده میشوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لورستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکردهاند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، آناهیتا درست مانند زنان لر، گوڵوەنی به دور سر بسته است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در دوران ساسانی نمونهای از گوڵوەنی دیده میشود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است. در گزارش مردم نگاری خرمآباد نیز به پوشیدن گوڵوەنی توسط مردان هم اشاره شدهاست و از آن به صورت سرپوشی از جنس ابریشم یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی کلاه نمدی به دور سر میپیچیدند.
٢٦م بانەمەر (خرداد) روز گولوەنی سمبول اتحاد کوردستان را بر همیهنانم تبریک میگویم
افسانە شکری
عضو رهبریە هم پیمانیە استقلال طلبان کوردستان
